Het mannetje is 10 cm lang en weegt 5 – 6 gram. Hij is helder groen, glinsterend en heeft blauwe tinten op de keel en borst. Hij heeft een violette plek rond zijn oog. Zijn staart heeft een zwarte band aan het uiteinde. Zijn snavel en poten zijn zwart. De vogel verschilt weinig in uiterlijke kenmerken van de Mexicaanse violetoorkolibrie. Sommige ondersoorten hebben okerkleurige onderstaartdekveren. De kleine violetoorkolibrie staat geregistreerd als het bereiken van de hoogste vliegsnelheid ooit voor een kolibrie.

Deze kolibrie komt voor van Costa Rica en verder zuidelijk tot in Bolivia. De soort telt vier ondersoorten.

Open berggebied in de Andes en de bergketens in Midden-Amerika met bomen en struiken op 1200 tot 3000 m boven zeeniveau.

Ze voeden zich voornamelijk met nectar en kleine insecten.

Zoals de meeste kolibries, is kleine violetoorkolibrie een eenzame nester. De enige betrokkenheid van het mannetje bij het fokproces is het aantrekken en paren met het vrouwtje. Het vrouwtje is dan verantwoordelijk voor het kiezen van een nestlocatie, meestal op een lage, kleine horizontale tak in een beschermd gebied. Het nest is klein en gebouwd van verschillende plantmaterialen, spinnenwebben en met elkaar geweven tot een stevige bekerstructuur. Twee kleine witte eieren worden in het nest gelegd en het vrouwtje broedt ze alleen uit. Incubatietijd is 14-18 dagen.